سوای اینکه عیب‌یابی و شناخت نشانه‌های خرابی کنتاکتور (AC) به‌خودی خود سخت است، عیب‌یابی و متوجه شدن ریشه و علت وقوع خرابی در سیستم‌های برقی و الکترونیکی، ذاتاً وقت‌گیر است. این در مورد قطعات و اجزای مختلف و در حیطه‌های متفاوتی صادق است. اما در حوزه وسایل برقی و الکترونیک، این سختی‌ها به‌مراتب بیشتر است؛ زیرا شما با طیف وسیعی از قطعات با کاربردهای مختلف و بعضاً حتی یکسان مواجه هستید. این یعنی در مواجهه با هر مشکل و هر نشانه، شما با ده‌ها و گاهاً حتی صدها فرضیه مختلف برای شناسایی ریشه مشکل روبرو می‌شوید. با این حال اما تجربه یکی از عناصری است که می‌تواند به شما در کاهش زمان و حتی سختی عیب‌یابی کمک کند. بر همین مبنا ما نیز به عنوان نماینده کمپانی (Ghisalba) ایتالیا و با توجه به عرضه کنتاکتور (Ghisalba) ایتالیا در سبد محصولات خود، قصد داریم برخی از تجربیات کاربردی در این حوزه را با شما به اشتراک بگذاریم. البته ما برای مشاوره خرید و قیمت کنتاکتور نیز به طور مستقیم در خدمت شما همراهان گرامی هستیم. پس برای شناسایی نشانه‌های خرابی کنتاکتور (AC) می‌توانید تا انتها با ما همراه باشید.

این راهنما شما را به یک تعمیرکار تبدیل نمی‌کند!
پیش از هر چیز در نظر داشته باشید که تبدیل شدن به یک تعمیرکار حرفه‌ای و شخصی که توانایی حل مشکلات فنی مدارها و ساختارهای برقی و الکترونیکی را دارد، تنها با یک راهنما ممکن نیست. در واقعیت یک تعمیرکار با بهره بالایی از دانش، مهارت و تجربه به یک تعمیرکار بدل شده است. بر همین مبنا یادداشت پیش رو قرار نیست شما را به یک تعمیرکار در حوزه تعمیر و تعویض کنتاکتور (AC) تبدیل کند. این یادداشت ضمن احترام به تجربه و مهارت متخصصان این حوزه، صرفاً به منظور آشنایی بیشتر و بهتر افراد مبتدی تهیه شده است. هدف اصلی ما ارائه یک راهنما بر مبنای اطلاعات مفیدی است که در مواقع خاص به شما در درک بهتر وضعیت کنتاکتور (AC) کمک می‌کند.

کنتاکتور چیست؟ با تمرکز بر کنتاکتور (AC)

شاید پاسخ این پرسش از نظر بسیاری از شما همراهان گرامی، بدیهی و بیش از حد ساده باشد. اما به منظور درک بهتر پروسه عیب‌یابی و شناخت نشانه‌های خرابی کنتاکتور (AC) یا هر وسیله دیگری، بهتر است کار را با درک ماهیت آن آغاز کنیم. کنتاکتور در اصل یک ترانسمیتر(انتقال‌دهنده) یا رله الکتریکی است که گونه (AC) آن در مدارها و ساختارهای مبتنی بر برق متناوب فعال است. این قطعه جریان برق را تنظیم و به چندین قسمت مختلف تقسیم می‌کند. به عنوان مثال کنتاکتور (AC) تعیین می‌کند که جریان برق با چه مختصاتی به طور همزمان برای فن و کندانسور کولر گازی ارسال شود. در یک نگاه کلی این کنتاکتور است که تعیین می‌کند برق کی و چگونه عبور کند.

در بیان عامیانه‌تر و از دید عامه مردم نیز کنتاکتور (AC) یک سوئیچ برای تغییر مدارهاست. این در حالی است که خود قطعه از یک مدار سطح پایین‌تری از برق برای کنترل و تنظیم استفاده می‌کند. به عنوان مثال یک موتور که با برق 230 ولت کار می‌کند، از طریق یک کویل الکترومغناطیسی 24 ولتی روشن و خاموش می‌شود. البته اگر این توضیحات از حیث فنی برای شما سردرگم‌کننده بوده، شما را به مطالعه بخش بعدی دعوت می‌کنیم.

جلوگیری از افتادن در دام یک اشتباه

در نظر داشته باشید که کنتاکتور یک نام عام برای تمام قطعاتی است که قابلیت‌های فوق را دارند و در شرایط عادی کنتاکتور (AC) به نوعی از کنتاکتور اشاره دارد که در مدارهای برق متناوب و جریان بالا کاربرد دارند. اما در کنار این دو مفهوم باید در نظر داشت که گاهاً مقصود از کنتاکتور (AC)، کنتاکتوری است که در مدارهای مربوط به دستگاه‌های تهویه مطبوع یا همان (Air Conditioner) کاربرد دارد. این نوع از کنتاکتور که در مدارهای مربوط به دستگاه تهویه مطبوع کاربردی است نیز عملاً یک زیرشاخه از کنتاکتورهاست، لذا ما از آن به عنوان یک نمونه، برای تشریح ساده‌تر و بهتر این قطعه کمک گرفتیم. امیدواریم با ارائه این توضیحات و همچنین اشاراتی که سعی داریم در ادامه متن داشته باشیم، در دام اشتباه یا ابهام نیفتید.

کنتاکتور در دستگاه‌های تهویه مطبوع چه کاربردی دارد؟
بدون کنتاکتور (AC) عملاً مدار وسیله شما ناقص بوده و یک چرخه برای تغذیه برق و عملکرد سایر قطعات ایجاد نخواهد شد. در هنگامی که ترموستات حاضر در ساختار وسیله شما سیگنالی به سمت کنتاکتور (AC) ارسال می‌کند و انتظار دارد از این طریق پروسه سرمایش یا گرمایش را آغاز کند، این کنتاکتور (AC) است که واکنش مناسب را نشان داده و این امکان را فراهم می‌کند. به این صورت که یک کنش مغناطیسی در این مرحله رخ می‌دهد. این کنش، نیرویی در جهت ایجاد ارتباط بین درگاه‌های ورودی کنتاکتور (AC) و درگاه خروجی خواهد بود. به درگاه ورودی ولتاژ در کنتاکتور (AC) اصطلاحاً (Volt Side) و به درگاه‌های خروجی به سمت داخل مدار در اصطلاح (Load Side) گفته می‌شود. در مدار دستگاه تهویه مطبوع، (Load Side) طبیعتاً متصل به کمپرسور و موتور فن است. با این حساب، هنگامی که ترموستات درخواست آغاز به کار دارد، کنتاکتور (AC) به‌نوعی باز شده و با اتصال بین این دو درگاه، برق را به کمپرسور، موتور و سایر اجزای کلیدی برد می‌رساند.

خرابی کنتاکتور (AC) چه اثری بر عملکرد وسیله دارد؟

هنگامی که کنتاکتور (AC) دستخوش اشکال یا یک خرابی جدی می‌شود، ممکن است به طور ناگهانی و سریعاً به تعویض نیاز داشته باشد. در چنین وضعیتی، ساختار درونی کنتاکتور (AC) با مشکلی مواجه شده که از بسته شدن مدار درونی و در نتیجه آن عبور برق جلوگیری می‌کند. به عبارتی دیگر در چنین حالتی (Volt Side) به (Load Side) یا به کلی متصل نمی‌شود یا اتصال آنچنان که باید و شاید برقرار نمی‌شود. جریان به طور مستقیم وارد خود کنتاکتور (AC) خواهد شد اما از آن خارج نمی‌شود. تصور کنید در همین حالت ترموستات تهویه مطبوع درخواست روشن شدن کمپرسور و فن موتور را دارد و به همین منظور سیگنال لازم را برای کنتاکتور (AC) ارسال می‌کند. اما در نتیجه آن سیگنال، کنتاکتور (AC) قادر به پاسخگویی نبوده و نمی‌تواند جریان را وصل کند. البته فراموش نکنید که گاهاً نوع خرابی کنتاکتور (AC) به شکلی است که به طور کامل از مدار خارج نشده است اما نمی‌تواند جریان کافی را از خود عبور دهد. اتفاقاً این نوع از خرابی، تهدید قوی‌تری برای صدمه به سلامت سایر اجزا و قطعات است.

نشانه‌های خرابی کنتاکتور (AC) چیست؟

برای اینکه بتوانید خرابی کنتاکتور (AC) را تشخیص دهید، معمولاً باید به دنبال سه نشانه در دستگاه تهویه مطبوع خود باشید. این دو نشانه با احتمال قوی، نشان می‌دهند که این قطعه در وسیله شما آسیب دیده و بسته به موقعیت نیاز به تعمیر یا تعویض دارد. دو نشانه مذکور به شرح زیر است.
• ریپ زدن و صدای نامناسب
عملکرد نامناسب کنتاکتور (AC)، شیر برقی و بوبین آن را تحت تأثیر قرار داده و به همین خاطر آن حالت پیستون‌مانند درون شیر برقی نمی‌تواند ارتباط‌ها را به خوبی قطع و وصل کند. لذا نوعی صدای مربوط به ریپ زدن یا تق‌تق و جیک جیک مداوم به گوش می‌رسد. البته گاهاً این صدا به جای اینکه منقطع و بخش بخش باشد، به طور مداوم‌تر و در تلفیق با صدای نرمال دستگاه به گوش می‌رسد. گویی موتور و سایر قطعات متحرک با قدرت بیشتری کار می‌کنند.
• ذوب و سوختگی
در شرایط ایجاد آسیب بسیار جدی و شدید، ممکن است در قالب پلاستیکی اطراف محل نصب کنتاکتور (AC) یا در قالب و پوسته خود آن، آثار ذوب یا سوختگی و تغییر رنگ مشاهده شود. این نشان می‌دهد که دستگاه شما در معرض خطر بسیار جدی قرار دارد و هرچه زودتر ضمن قطع جریان برق، باید تعویض کنتاکتور (AC) را در اولویت قرار دهید.
تعمیر یا تعویض کنتاکتور در شرایط مختلف

اما در کنار نشانه‌های خرابی کنتاکتور (AC)، به طور کلی هر کنتاکتوری، از جمله کنتاکتور آمپر بالا یا کنتاکتور جریان بالا و کنتاکتور قدرت، عمدتاً با سه گونه از خرابی مواجه می‌شود. این سه شکل از خرابی، که در عمل مداول‌ترین اشکالاتی هستند که در کنتاکتور (AC) خود را نشان می‌دهند، ممکن است ریشه و حتی نشانه‌های متفاوتی داشته باشند. به هر حال اما اجازه دهید تا در ادامه با این سه گونه متداول از مشکلات و خرابی کنتاکتور (AC) مواجه شویم. البته پیش از ورود به این بخش، باید گفت هدف ما از پرداختن به این سه مشکل و طرح بحث در مورد آن‌ها، این است که در مواقع مختلف

باید با تعمیر نسبت به آن‌ها واکنش نشان داد یا تعویض. اما لیست این سه مشکل متداول:
1) کثیفی در بخش اتصال یا اصطلاحاً پلاتین کنتاکت‌ها
2) کویل‌های ضعیف و آسیب‌دیده
3) خرابی کلی یا دچار حریق شدن کنتاکتور (AC)
در هر یک از شرایط فوق، ممکن است شما بتوانید مشکل را با تعمیر برطرف کنید؛ مخصوصاً در حالت اول. اما به طور کلی معمولاً تعمیر کنتاکتور (AC) ارزش سرمایه، انرژی و وقتی را که به آن اختصاص می‌دهید ندارد. از سوی دیگر باید پذیرفت که کنتاکتور (AC) یک قطعه بسیار کلیدی و مهم در مدارهای برقی است و نمی‌توان در مورد آن ریسک کرد. در حالی که تعمیر همیشه ریسک خرابی مجدد و در برخی موارد ایجاد مشکلات بزرگ‌تر را به همراه دارد، بهتر است در صورت امکان، تعویض را به عنوان راه‌حل اساسی انتخاب کنید. باور داشته باشید که حتی در صورت محدودیت بودجه و مواجهه با چالش‌های مالی نیز، باز هم تعویض کنتاکتور (AC) راه‌حل اقتصادی و منطقی‌تری است. به هر حال اما اجازه دهید تا نیم‌نگاهی به این سه دسته از مشکلات داشته باشیم.

کثیفی در بخش اتصال یا اصطلاحاً پلاتین کنتاکت‌ها
در کنتاکتور (AC) مانند هر کنتاکتور دیگری، دسته‌ای از نقاط یا اصطلاحاً درگاه‌ها وجود دارند که با سیم یا بخش‌های رسانای مدار تماس یافته و از این طریق برق را منتقل می‌کنند. این بخش‌ها که اغلب پلاتینی یا به طور عام فلزی هستند، گاهاً دچار کثیفی می‌شوند. ایجاد یک لایه از رسوب کثیفی بر روی این پلاتین‌ها، باعث می‌شود تا رسانایی لازم را نداشته باشند و به همین واسطه کارکرد کنتاکتور (AC) تضعیف شود. در چنین شرایطی شما می‌توانید به‌سادگی با پیچ‌گوشتی یا هر وسیله دیگری، سطح آن‌ها را خراش دهید تا این رسوبات از بین رفته و رسانایی آن‌ها مجدد برقرار شود.

کویل‌های ضعیف
خود کویل‌ها، در صورت خرابی و ضعف، به هیچ عنوان قابل تعمیر نیستند. در این صورت ممکن است به تعویض صرفاً کویل‌ها فکر کنید و قصد داشته باشید تا با این روش کنتاکتور (AC) را تعمیر کنید. اما در عمل تعویض کویل‌های یک کنتاکتور، خسته‌کننده و گاهاً مشکل‌ساز و پیچیده است. این در حالی است که این روش در بسیاری مواقع به نتیجه ایده‌آل منتهی نشده و حتی در صورت حل مشکل، این موضوع مقطعی بوده و بزودی کنتاکتور (AC) شما با چالش و خرابی مواجه خواهد شد. لذا در این مورد نیز پیشنهاد می‌کنیم تعمیر را در اولویت خود قرار دهید. این راه هم ساده‌تر است هم از هدر رفتن سرمایه و وقت شما جلوگیری می‌کند.

خرابی کلی یا دچار حریق شدن کنتاکتور (AC)

نیازی به توضیح نیست که در این شرایط، عملاً هیچ چیز از قطعه برای تعمیر نمانده است. پس بدیهی است که شما باید از طریق تعویض کنتاکتور (AC) مشکل را برطرف کنید. دقت داشته باشید که در این مورد خاص، علاوه بر تعویض این قطعه، بهتر است برخی قطعات جانبی مرتبط با این بخش را نیز به منظور اطمینان بیشتر چک و بررسی کنید زیرا اساساً ممکن است وجود نقص در سایر بخش‌ها منجر به چنین واکنش سنگینی شده باشد. مشکلی که امکان دارد به‌سرعت یا شاید حتی بلافاصله دامن‌گیر قطعه بعدی شود که قصد نصب آن را دارید.
در تعویض کنتاکتور (AC) نباید از یک نکته بسیار مهم غافل شد.

همانطور که در ابتدای متن به این موضوع اشاره شد، ما در این یادداشت از کنتاکتور (AC) ghisalba ایتالیا به عنوان یک مثال محوری برای آشنایی با کنتاکتور و کارکرد آن در یک مدار خاص استفاده کردیم. بر همین مبنا قصد داریم تا در انتهای متن، یک نکته کلیدی را در رابطه با تعویض این قطعه، فارغ از نوع آن بیان کنیم. دقت داشته باشید، به همان شکل که در صورت تعمیر شما به سراغ ماهرترین و کاربلدترین تعمیرکار خواهید رفت تا مشکل شما به طور مناسبی حل شود، در هنگام تعویض نیز باید خرید از مراکز معتبر را مدنظر داشته باشید. ما در این مجموعه، با وجود دسترسی به سورس‌ها و منابع دست اولی تأمین انواع کنتاکتور، آمادگی داریم تا در این زمینه به شما کمک کنیم. در ابتدای متن نیز به این موضوع اشاره شد که شرکت اسپیداد به عنوان واردکننده کنتاکتور (Ghisalba) ایتالیا، می‌تواند به شما در خرید یک کنتاکتور باکیفیت کمک کند. پس اگر راه‌حل تعویض را برای رفع مشکل کنتاکتور خود مدنظر دارید، پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاع و خرید کنتاکتور جریان بالا به طور مستقیم با ما در ارتباط باشید.